Jest to program Unii Europejskiej, który powstał na początku lat 90-tych XX wieku, aby przeciwdziałań narastającym problemom wsi europejskich: zagrożeniami wywołanymi rozwojem masowej ekstensywnej produkcji rolnej ? zmniejszaniem liczby gospodarstw rolnych (zwłaszcza tych małych rodzinnych), stopniowym wyludnianiem obszarów wiejskich, zanikaniem tradycji i wartości krzewionych od wieków przez społeczności wiejskie. Rosnąca przepaść między wsią a miastem zrodziła konieczność wsparcia rozwoju obszarów wiejskich ze środków Unii Europejskiej. W ten sposób powstała inicjatywa LEADER. Nazwa LEADER jest skrótem francuskiej nazwy programu Liaison Entre Actions de Development de l?Economie Rurale, która oznacza związki między działaniami na rzecz rozwoju gospodarczego wsi, czyli współpracę między różnymi podmiotami działającymi na wsi lub na rzecz rozwoju wsi i jej mieszkańców.
W roku 1991 rozpoczęto wdrażanie nowej metody polegającej na wieloaspektowym rozwoju wsi jako miejsca, nie tylko produkcji rolnej, ale także rozwoju innych gałęzi gospodarki, dobrego miejsca do życia, zachowania bogactwa przyrodniczego i kulturowego. Nowością tego podejścia było także szerokie zaangażowanie samych mieszkańców w rozwój swojej ?małej ojczyzny?.
Ta nowa forma działania, przy wsparciu finansowym z budżetu UE szybko przyniosła oczekiwane efekty, okazała się skuteczną metodą przeciwdziałania problemom wsi.
Metoda programu może być skuteczna kiedy stosowane są zasady LEADER:
1. Oddolne podejście ? pomysły wspólnego działania, wpływania na rozwój danego obszaru mają wychodzić od samych mieszkańców ? ?lokalnych liderów?;
2. Osoby zaangażowane w kreowanie wizji rozwoju obszaru działają na zasadach partnerskich, włączając w planowanie i realizację przedstawicieli trzech sektorów: społecznego, publicznego i gospodarczego, którzy organizują się w Lokalne Grupy Działania;
3. Zintegrowane podejście ? przejawia się w łączeniu działań, zasobów i możliwości rozwojowych przedstawicieli różnych sektorów. Działania dotąd rozproszone zaczynają się uzupełniać, stymulować;
4. Podejście terytorialne ? polega na szukaniu obszarów spójnych pod względem geograficznym, gospodarczym, historycznym, kulturowym, przyrodniczym mikroregionów (a nie jednostek administracyjnych) i budowaniu dla nich lokalnych strategii działania uwzględniających ich specyfikę;
5. Innowacja ? eksperymentowanie, poszukiwanie nowych skutecznych rozwiązań i metod zintegrowanego i zrównoważonego rozwoju;
6. Lokalne finansowanie i zarządzanie ? oznacza tyle, że po środki finansowe na rozwój, na realizację lokalnych strategii dostają partnerstwa, grupy osób współpracujących na rzecz rozwoju swojej ?małej ojczyzny?;
7. Tworzenie sieci i współpraca pomiędzy partnerstwami - wspólne projekty, wymiana doświadczeń na skalę regionalną i międzynarodową stymuluje rozwój i innowację, a także zwiększa siłę oddziaływania podejścia typu LEADER.
Inicjatywa Wspólnotowa LEADER została stworzona i zastosowana jako swoisty eksperyment, jednak szybko znalazła wielu zwolenników i wyzwoliła ogromny potencjał w mieszkańcach wsi europejskiej. Obecnie jest szeroko stosowana w wielu regionach europejskich i przynosi widoczne rezultaty trwałego, zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich. W krajach starej ?15? Unii Europejskiej działają 892 Lokalne Grupy Działania w ramach 73 programów. W dziewięciu krajach są to programy krajowe, a w sześciu - programy przygotowane i obsługiwane przez władze regionalne.
